Xơ vữa động mạch rất dễ gây nên các cơn nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tai biến mạch máu não,…, nên hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra căn bệnh này.
Xơ vữa động mạch là gì?
Xơ vữa động mạch là căn bệnh gây ra nhiều bệnh nguy hiểm liên quan, có thể xảy ra ở nhiều hệ thống mạch như: mạch cảnh, mạch vành, mạch chi dưới,… Cần biết rằng hệ thống động mạch có chức năng vận chuyển máu, oxy và dưỡng chất từ tim đi nuôi cơ thể. Sau nhiều năm, các chất béo, cholesterol và các chất khác sẽ lắng đọng vào thành mạch. Bệnh xơ vữa động mạch xảy ra là khi các mảng xơ vữa này gây hẹp lòng mạch, cản trở dòng máu lưu thông đến các cơ quan trong cơ thể như tim, não, ruột…. Khi mảng xơ vữa bị nứt vỡ sẽ tạo ra các cục máu đông gây lấp kín thành mạch vốn đang bị hẹp do mảng xơ vữa. Đây gần như là nguyên nhân chính dẫn đến các tình trạng nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, tắc mạch chi,…
Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch là căn bệnh không diễn ra đột ngột mà sẽ từ từ diễn ra, thậm chí bắt đầu ngay từ khi còn trẻ. Theo nghiên cứu thống kê của các nhà khoa học, độ tuổi xảy ra các biến chứng liên quan đến xơ vữa động mạch đang dần bị trẻ hóa. Một số nguyên nhân gây xơ vữa động mạch và các yếu tố góp phần vào sự hình thành mảng xơ vữa đó là:
- Cholesterol cao: làm tắc nghẽn các động mạch, hình thành mảng xơ cứng.
- Chất béo: việc ăn quá nhiều thực phẩm có chất béo cũng dẫn đến hình thành mảng xơ vữa.
- Lớn tuổi: tỷ lệ bị xơ vữa động mạch tỷ lệ thuận với độ tuổi vì khi có tuổi, tim và mạch máu làm việc nhiều hơn để bơm và nhận máu, động mạch bị suy yếu và trở nên kém đàn hồi.
- Tiền sử bệnh gia đình: tình trạng này là do các bệnh lý di truyền liên quan đến tim mạch.
- Huyết áp cao: có thể làm hư hại các mạch máu sau khi làm cho chúng suy yếu ở một số vị trí.
- Nồng độ protein C-reactive trong máu cao.
- Một số vấn đề khác: bệnh tiểu đường, hút thuốc lá, béo phì, ít các hoạt động thể chất.
Triệu chứng xơ vữa động mạch
Thông thường, bạn sẽ không nhận thấy triệu chứng xơ vữa động mạch cho đến khi các cơ quan bị thiếu hụt máu nuôi dưỡng. Tùy theo cơ quan bị ảnh hưởng mà sẽ xuất hiện các triệu chứng khác nhau:
Xơ vữa động mạch vành
Mạch vành là các mạch máu nuôi dưỡng quả tim. Xơ vữa động mạch vành có thể dẫn tới cơn nhồi máu cơ tim cấp đe dọa tính mạng. Dấu hiệu cho thấy bệnh lí này là:
- Đau ngực: các cơn đau ngực xảy ra khi gắng sức, cảm xúc mạnh. Cơn đau thắt ngực thường kéo dài vài phút.
- Có thể có các triệu chứng của bệnh suy tim: khó thở khi gắng sức, có cơn khó thở về đêm.
- Một số triệu chứng khác: vã mồ hôi, buồn nôn, chóng mặt, choáng váng, tim đập nhanh.
Xơ vữa động mạch cảnh
Mạch cảnh là mạch cấp máu cho tuần hoàn não. Xơ vữa động mạch cảnh sẽ gây nhồi máu não (đột quỵ não). Căn bệnh này thường chỉ phát hiện khi xảy ra tai biến với các triệu chứng gồm có:
- Suy giảm ý thức nhanh chóng.
- Nhìn mờ, mất thị lực đột ngột.
- Khó khăn khi giao tiếp rõ ràng.
- Rối loạn vận động: khó khăn khi phối hợp động tác của tay, chân.
- Yếu hoặc liệt một hoặc nửa người tùy mức độ.
- Khi khám lâm sàng có thể nghe thấy tiếng thổi của mạch cảnh.
Xơ vữa động mạch ngoại biên
Theo thống kê, 50% người mắc bệnh xơ vữa động mạch ngoại biên không có triệu chứng. Tuy nhiên, các dấu hiệu sau cũng là tín hiệu cảnh báo sự xuất hiện của căn bệnh này:
- Đau rút ở vùng hông, đùi hoặc cơ bắp chân sau khi hoạt động.
- Chân hay bị tê hoặc yếu hơn trước đây.
- Lạnh ở những vùng thấp của chân hay bàn chân.
- Có cảm giác đau ở ngón chân, bàn chân hoặc vết thương chân không lành.
- Có sự thay đổi màu sắc của chân: xanh nhợt nhạt, lạnh da,…
- Móng chân phát triển chậm.
- Không sờ thấy mạch hoặc mạch yếu ở chân.
Xơ vữa động mạch chi dưới
Xơ vữa động mạch chi dưới gây ra bệnh động mạch chi dưới. Triệu chứng của căn bệnh gồm có:
- Đau cách hồi (đau khi đi lại, đỡ đau hơn khi nghỉ).
- Chân lạnh, teo cơ, da khô do thiếu máu, tím tái, thậm chí là hoại tử.
- Khó bắt được mạch chi dưới.
- Bị chuột rút, đau ở cơ bắp chân.
Phình động mạch
Xơ vữa động mạch chủ bụng, ngực sẽ tăng nguy cơ gây ra phình động mạch chủ. Các triệu chứng có thể gặp ở phình động mạch chủ:
- Đau ngực, đau lưng.
- Cảm giác chèn ép trong lồng ngực: khàn tiếng, nuốt khó, hội chứng tĩnh mạch chủ trên (phù mặt, cổ, chi trên).
- Đau bụng (phình động mạch chủ bụng).
- Khối ở bụng đập theo nhịp của tim.
Xơ vữa động mạch có chữa được không?
Các biện pháp chẩn đoán
Để có thể điều trị bệnh xơ vữa động mạch một cách chính xác mà không nhầm lẫn qua các bệnh khác, các bác sĩ sẽ có các phương pháp chẩn đoán sau:
- Siêu âm doppler mạch máu: thường làm siêu âm mạch cảnh, mạch thận, mạch chi dưới.
- Chụp cắt lớp mạch máu có dựng hình: dùng khi bệnh nhân đã có triệu chứng, cần phải can thiệp.
- Nghiệm pháp gắng sức: gắng sức bằng thảm chạy, siêu âm gắng sức khi nghi ngờ bệnh mạch vành.
- Đo điện tâm đồ: phát hiện các dấu hiệu của bệnh tim thiếu máu cục bộ (bệnh mạch vành), nhồi máu cơ tim.
- Đo chỉ số ABI: đo huyết áp cổ chân – cánh tay để phát hiện sớm bệnh động mạch chi dưới.
- Chụp cắt lớp vi tính mạch vành.
- Xét nghiệm máu: Cholesterol, triglycerid, HDL-C, LDL-C, HbA1C.
Cách điều trị xơ vữa động mạch
Nội khoa:
- Một số loại thuốc theo toa bao gồm: Thuốc giảm cholesterol (statin và các dẫn xuất của axit fibric); Thuốc ức chế beta hoặc thuốc chẹn kênh canxi; Thuốc lợi tiểu; Thuốc ức chế men chuyển ngăn ngừa hẹp động mạch.
- Điều trị đái tháo đường: dùng thuốc viên hoặc insulin tùy mức độ.
- Liệu pháp statin: điều trị rối loạn lipid máu, ổn định mảng xơ vữa (Các thuốc thường dùng: rosuvastatin, atorvastatin).
- Thuốc chống kết tập tiểu cầu và thuốc kháng đông: aspirin, clopidogrel.
Can thiệp nội mạch: đặt stent mạch vành, mạch cảnh, mạch chi…, stent graft động mạch chủ tùy theo mỗi mức độ bệnh khác nhau.
Phẫu thuật: tùy trường hợp, mà phẫu thuật có thể cần thiết với các triệu chứng đặc biệt nghiêm trọng, cơ hoặc các mô da bị đe dọa. Các phương pháp phẫu thuật để điều trị:
- Phẫu thuật bắc cầu.
- Tiêu sợi huyết.
- Nong mạch.
- Cắt bỏ nội mạc động mạch.
- Nạo mảng xơ vữa.
Phòng ngừa bệnh xơ vữa động mạch
Phương pháp điều trị tốt nhất luôn là phòng bệnh. Chính vì thế rất nhiều người vẫn luôn quan tâm đến việc duy trì lối sống lành mạnh và xơ vữa động mạch nên ăn gì để tránh được căn bệnh này. Dưới đây, My Auris sẽ gợi ý cho bạn một số biện pháp được đánh giá là hiệu quả cao:
- Chế độ ăn ít mỡ động vật, sử dụng dầu thực vật, ăn nhiều rau xanh.
- Không hút thuốc lá.
- Luyện tập thể dục đều đặn mỗi ngày.
- Quan tâm duy trì cân nặng phù hợp so với chiều cao.
- Kiểm soát huyết áp thường xuyên.
- Kiểm soát đường máu.
- Điều trị rối loạn lipid máu.
Trong trường hợp nếu bạn có các thắc mắc hoặc gặp bất cứ tình trạng nha khoa nào, hãy liên hệ ngay với hotline 0906 038 017 của nha khoa My Auris để được tư vấn và đặt lịch hẹn ngay nhé!
Jane Nguyễn
