Công dụng của vitamin A và cách phòng ngừa thiếu vitamin A

Vitamin A là một chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể nên nếu bị thiếu hụt vitamin A, hãy lựa chọn phương pháp bổ sung phù hợp sau.

Vitamin A là gì?

Vitamin A là một chất dinh dưỡng không tồn tại dưới dạng một hợp chất duy nhất, mà dưới một vài dạng. Vitamin A tồn tại dưới dạng của nhóm các hợp chất hòa tan trong chất béo, có trong nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc động vật và thực vật. Có hai dạng vitamin A được tìm thấy trong thực phẩm.

• Dạng 1: Vitamin A đã chuyển hóa – retinol và retinyl ester, xuất hiện trong các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật như sữa, gan và cá.
• Dạng 2: Tiền chất vitamin A – các carotenoids, có trong các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây, rau và dầu.

Để có thể hấp thu hoàn toàn vitamin A, cơ thể phải chuyển đổi cả hai dạng vitamin A thành acid retinal và acid retinoic. Vitamin A sẽ được hòa tan trong chất béo và được lưu trữ trong mô cơ thể để sử dụng dần.

Vitamin A có tác dụng gì?

Vitamin A có tác dụng gì thì đây là một chất dinh dưỡng cực kì quan trọng và có lợi cho sức khỏe.

Tác dụng đối với các đối tượng đặc biệt

Đối với trẻ em đang trong độ tuổi phát triển, vitamin A có vai trò quan trọng đối với quá trình tăng trưởng. Ngoài ra, vitamin A cũng hỗ trợ sức khỏe sinh sản của cả giới tính nam và nữ, cũng cực kỳ quan trọng với phụ nữ có thai vì nó hỗ trợ cho sự phát triển của thai nhi.

Tác dụng đối với mắt

Đây là chức năng được nhiều người biết đến nhất của vitamin A. Vitamin A tham gia vào chức năng thị giác của mắt trong điều kiện ánh sáng yếu. Thiếu vitamin A có thể gây nên hiện tượng “Quáng gà”. Retinal kết hợp với protein opsin để tạo thành rhodopsin – một phân tử hỗ trợ khả năng nhìn nhận màu sắc và khả năng nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu. Vitamin A cũng giúp bảo vệ và duy trì giác mạc, kết mạc.

Tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch cơ thể

Vitamin A cũng tham gia vào các quá trình đáp ứng miễn dịch của cơ thể, làm tăng sức đề kháng. Trẻ em thiếu vitamin A sẽ dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và thời gian bệnh sẽ kéo dài hơn bình thường, nguy cơ tử vong cũng cao hơn.

Một chất chống oxy hóa mạnh

Các carotenoid như beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin (tiền chất của vitamin A) có đặc tính chống oxy hóa. Carotenoid tạo ra stress oxy hóa – có liên quan đến các bệnh mãn tính khác như tiểu đường, suy giảm nhận thức, ung thư, bệnh tim.

Tác dụng đối với da

Vitamin A cần thiết để bảo vệ sự toàn vẹn của rất nhiều cơ quan như giác mạc, các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, các tuyến nước bọt, ruột non, phổi, bàng quang, tai trong,… Việc sản xuất các niêm mạc giảm, da bị khô và xuất hiện sừng hóa khi bị thiếu vitamin A, cộng với sự giảm sút sức đề kháng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn dễ dàng xâm nhập. Vì có tác dụng tốt với da nên vitamin A được sử dụng trong nhiều mỹ phẩm như kem dưỡng ẩm, kem chống nắng, kem chống lão hóa, viên nang bẻ ra được và bôi trực tiếp lên da.

Nhu cầu vitamin A theo từng nhóm tuổi

Tùy theo mỗi độ tuổi mà con người sẽ cần lượng vitamin A khác nhau. Hãy tham khảo bảng dưới đây để biết chính xác và bổ sung lượng vitamin A chính xác cho cơ thể.

Bảng nhu cầu Vitamin A khuyến nghị

(Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam, 2007)

Cách phòng ngừa thiếu hụt vitamin A

Theo các chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực dinh dưỡng đã chỉ ra 4 phương pháp giúp phòng ngừa thiếu hụt vitamin A như sau:

Cải thiện bữa ăn, bổ sung vitamin A vào bữa ăn hằng ngày

Cũng như các chất dinh dưỡng khác, việc bổ sung vitamin A từ các thực phẩm vào bữa ăn hằng ngày được đánh giá là cách hiệu quả mà an toàn nhất. Cả người lớn lẫn trẻ em đều cần bảo đảm chế độ ăn uống đầy đủ vitamin A. Đặc biệt, nên duy trì việc nuôi con bằng sữa mẹ vì sữa mẹ đối với trẻ nhỏ là nguồn cung cấp vitamin A tốt nhất. Các loại thức ăn giàu vitamin A có thể kể đến là:

• Nguồn gốc động vật: Trứng, cá, thịt, gan, tôm,…
• Nguồn gốc thực vật: Rau muống, rau diếp, rau dền, xà lách, rau ngót, hành lá, hẹ lá, rau thơm, quả gấc, cà rốt, đu đủ, xoài,…

Ngoài ra, trong thực đơn bữa ăn cần bổ sung dầu hoặc mỡ một lượng vừa đủ để tăng cường khả năng hấp thu vitamin A, vitamin D. 

Uống viên nang vitamin A liều cao

Việc bổ sung vitamin A liều cao thường sẽ được chỉ định thực hiện cho các nhóm đối tượng nguy cơ cao định kỳ hàng năm (thường là 6 tháng một lần). Các đối tượng nên được bổ sung vitamin A liều cao:

• Trẻ 6-36 tháng tuổi uống vitamin A mỗi 6 tháng 1 lần.
• Các bà mẹ nên bổ sung vitamin A liều cao trong vòng một tháng sau sinh.
• Các trẻ từ 37-60 tháng tuổi ở một số tỉnh khó khăn; những vùng có tỷ lệ suy dinh dưỡng và thiếu vitamin A cao.
• Trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ thiếu vitamin A do bị suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài, nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính, sởi.
• Trẻ bị khô mắt cần phải điều trị nhanh chóng, kịp thời theo phác đồ của Tổ chức Y tế Thế Giới trong việc bổ sung vitamin A.
• Các trường hợp có biểu hiện thiếu vitamin A.

Phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn

Việc phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn rất quan trọng để phòng chống thiếu vitamin A. Đặc biệt, cần lưu ý bệnh sởi vì bệnh này tác động đến mắt, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ thiếu vitamin A.

Tăng cường vitamin A trong một số thực phẩm

Giải pháp này được xem như là một giải pháp hiệu quả lâu dài để phòng chống thiếu vitamin A nói riêng. Giải pháp này đã được áp dụng thành công ở nhiều nước như Trung Mỹ, Philippines, Indonesia, Thái Lan. 

Ở Việt Nam, đã có rất nhiều những nghiên cứu thử nghiệm tăng cường vitamin A vào các loại thực phẩm như đường, bột mì, bột dinh dưỡng cho trẻ em, và đều đã chứng minh giúp cải thiện tình trạng thiếu vitamin A ở người sử dụng.

Trong trường hợp bạn gặp phải các vấn đề về nha khoa, bạn có thể liên hệ My Auris – nha khoa uy tín và được hàng trăm nghệ sĩ tin tưởng để được tư vấn và thăm khám, trải nghiệm hành trình khách hàng chuẩn quốc tế WTS.

Jane Nguyễn